De kinderwetten die in 1905 in werking traden, maakten het mogelijk dat de overheid ingrijpt als ouders hun taak als opvoeder verwaarlozen. Ze vormen nog steeds het fundament voor het bestaande systeem van kinderbescherming en jeugdstrafrecht. De kinderwetten leiden tot het onstaan van jeugdzorginstellingen als Valkenheide.

Op 4 oktober 1912 werd Opvoedingsgesticht Valkenheide officieel geopend door Koningin-Moeder Emma. Destijds waren er nog niet veel voorzieningen voor moeilijk opvoedbare kinderen. De negentiende-eeuwse oplossing voor kinderen die –soms gedreven door armoede– kleine vergrijpen pleegden, was een flinke gevangenis- of tuchthuisstraf.

Op 4 augustus 1914 viel Duitsland het neutrale België binnen. De Eerste Wereldoorlog was een feit geworden. In de maanden daarna werd Nederland overspoeld door vluchtelingen (volgens schattingen meer dan 1.000.000) die vanuit België de grens overtrokken om op Nederlandse bodem bescherming te zoeken tegen het Duitse oorlogsgeweld. 48 van deze vluchtelingen kregen een tijdelijk onderdak op het Valkenheide terrein.

Dirk Noordam was van 1922 tot 1944 directeur van het opvoedingsgesticht Valkenheide. Hij was er al vanaf 1913 werkzaam als adjunct-directeur-hoofdonderwijzer. Noordam drukte zijn stempel op het gesticht en had daarnaast nog andere openbare functies. In de tumultueuze dagen van september 1944 werd hij op laffe wijze door de Duitsers om het leven gebracht.

In 1928 werd de film ‘Van zonde en Zegen’ uitgebracht. Jeugdzorg was toen nog sterk afhankelijk van giften en liefdadigheid. In bioscopen werden speciale vertoningen georganiseerd om het werken met de 'misdadige en verwaarloosde jeugd' meer bekendheid te geven. Met als doel donateurs te werven.

In 1929 werd op het terrein van Valkenheide de watertoren in gebruik genomen. Het opvoedingsgesticht had hiermee zijn eigen watervoorziening.

Valkenheide directeur D. Noordam heeft een tweetal boeken over het werken met individuele jongens geschreven. In zijn tweede boek ‘Mijn jongens‘ is een extra hoofdstuk toegevoegd dat beschrijft hoe Valkenheide de oorlogsjaren door is gekomen. Noordam is in 1944 op het terrein door de Duitsers gefussileerd en ‘Mijn jongens’ in 1947 na de oorlog posthuum uitgebracht.

Bijgaand artikel (1946), uit de Nieuwe Leidsche Courant, geeft een goed beeld van het gestichtsleven in het Valkenheide van vlak na de oorlog.

Valkenheide is opgericht vanuit de Nederlands Hervormde kerk en een christelijke opvoeding was indertijd vanzelfsprekend. Het toenmalige hoofdgebouw had een kerkzaal maar die werd door de toename van het aantal opgenomen jongens al snel te klein. In 1934 werden de eerste acties opgestart om geld voor een nieuw kerkgebouw in te zamelen.

In 1964 interviewde programmamaker Kees Brusse een aantal jongeren van zeer verschillende achtergrond en komaf over hun ideeën en idealen. Valkenheide pupil Loeki Grishaver was er daar een van.

Het voormalige hoofdgebouw van Valkenheide is in 1975 door brand verwoest. Eén van de twee zijvleugels is behouden gebleven en wordt nu gebruikt als soosruimte “Het Honk”

In 1979 werd op het terrein de school voor individueel voortgezet onderwijs “De Sprong” geopend.

In 1985 werd het observatiecentrum voor jongens "De Schutsluis" in Doorn onderdeel van Valkenheide. Na verloop van tijd zijn de groepen uit Doorn naar het terrein in Maarsbergen verhuisd.

In 1999 werd Valkenheide onderdeel van de Leo Stichting Groep (LSG). Dit was een samenwerkingsverband tussen de residentiële jeugdzorginstellingen Nieuw Veldzicht (Almere), Commujon (Almelo), Bredervoort (De Glind) en Valkenheide.

In 2000 werd observatiecentrum ‘Beukenrode’ uit Doorn onderdeel van Valkenheide.

In 2007 bezocht Marijke Helwegen Valkenheide in het kader van het RTV Utrecht programma "Marijke komt langs". De video geeft een goed beeld van de jeugdzorg op Valkenheide op dat moment. Ook komen het museum en de  geschiedenis van het terrein in beeld.

In 2010 vond er een fusie plaats tussen de Leo Stichting Groep (LSG) en jeugdzorgorganisatie Rentray. De gefuseerde organisatie had in eerste instantie LSG-Rentray als werknaam.

In de loop der jaren was op het Valkenheide terrein de nodige leegstand ontstaan. Na de overname van Intermetzo door Pluryn is Valkenheide als een kernlocatie van Intermetzo aangewezen en verhuisden diverse groepen en werkvormen van elders naar Maarsbergen.

Intermetzo, De Hoenderloo Groep en Pluryn zijn op 1 december 2019 samen verder gegaan onder de naam Pluryn. Alle informatie over de diensten en locaties van Intermetzo en De Hoenderloo Groep zijn te vinden op op www.pluryn.nl.